Tijdens mijn studie volgde ik het vak politieke theorieën. Klinkt gortdroog, ik weet het. Maar de Ierse prof had absoluut zijn roeping als stand-up comedian gemist, wat zijn colleges tot een waar feest maakte. Volgens hem waren er twee Nederlandse woorden in de politicologie waar geen vertaling voor mogelijk is en die overal ter wereld gebezigd werden: apartheid en verzuiling.
Een ander Nederlands woord heeft inmiddels ook internationale bekendheid verworven: gezellig. Onvertaalbaar. Probeer maar eens: gemütlich of cosy dekken de lading gewoon niet helemaal. Daarbij mis je dat Oer-Hollandse sausje waarmee het overgoten is, de kneuterigheid. Het bij de kachel met een kop chocolademelk en een op de achtergrond pruttelende pan erwtensoep je bevroren schaatstenen ontdooien-gevoel, zeg maar. Kerst is de ultieme tijd voor gezelligheid, vindt men. Of je het wilt of niet. Zo loop ik al sinds 5 december met een setje oordoppen rond tijdens het shoppen. Een goede Christmas Carol, à la. Maar tegenwoordig wordt iedere artiest gepusht om dè kersthit te produceren en die staat dan met alle andere last Christmassen non-stop op non-stop repeat bij Sky Radio. In iedere winkel. Want kerstsfeer. Gezellig. Alsjeblieft zeg.
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de huisaankleding met kerstkransen en -stukjes, of de verbijstering die je ten deel valt als je niet aan een kerstboom doet. Waarom zou ik? Hij staat drie weken verschrikkelijk in de weg naalden te ruien en extra stofzuigbeurten te veroorzaken terwijl ik minimaal de helft van de tijd niet thuis ben. En alles is ineens alleen maar verkrijgbaar in rood, wit of zilver. Of eeuwig groen. Waar staat die kleurwet genoteerd? Vorige week heb ik stad en land afgespeurd naar paars/roze lelies die wel bij mijn interieur passen, maar niks, nakkes, nada. Ze zijn er hooguit in de graftakkenvariant. En dat is zelfs mij te gortig om een beetje geur in huis te halen die niet verplicht naar dennen ruikt.
Dan nog de kadootjes stress waarvoor extra koopavonden worden ingesteld, waar we massaal gezellig voor de stad in gaan. Wacht eens… hadden we niet een paar weken voor Kerst al een kadootjes dingetje? Traditie? Iets met maan door de bomen, een stoomboot en schoorstenen? Is dit niet weer het zoveelste uit een Anglo-Saksisch gebied overgewaaid commercieel feest-iets (zie Halloween en Valentijnsdag)? Vorige week was het trouwens foute kersttruiendag op alle kantoren. Doet in eerste instantie – heel gezellig – denken aan mijn lieve oma die vanaf september de blaren op haar vingers zat te breien om alle kleinkinderen onder de boom een gloednieuwe trui te kunnen geven. De mijne was Noors. Heel mooi met sterren en in mijn kleuren: aubergine en roze. Maar op Kersttruiendag moet ie lelijk zijn. Rendieren die kerstballen braken, sneeuwpoppen met kerstmuts en een buitenboord bungelend oranje wormvormig aanhangsel waar je vooral niet bij na wilt denken, alles mag. Waarom zouden we in vredesnaam deze Britse gewoonte om collectief voor schut te lopen adopteren? Ook daar is iets op bedacht: je doet het voor het goede doel erachter. Voel je hem? Die zachte dwang?
En dan heb ik het nog niet gehad over het eten. Eén kersttafel is al gedekt: verplicht gourmetten, want dat vinden we hier in Nederland nou eenmaal gezellig. Hoe je die andere dag dan nog gezellig een vijfgangendiner op tafel moet zien te krijgen? Want ook dat hoort zo. Minstens één culinair verantwoorde uitspatting. De supermarkt app lijkt soelaas te bieden: kies je menu, tap ‘zet alles op mijn lijst’ en volg de kookinstructies op je tablet. Ook jij kan een chef zijn. Jahaa, dat dacht je. Er zijn in jouw regio honderden mensen die dat ook bedacht hebben. En die dus allemaal voor dat ene exclusieve ingrediëntje gaan. En daar is niet op ingekocht, dus grijp je mis in die overvolle supermarkt één dag voor Kerst. Eeeeh! Geen herkansing, morgen is ie dicht! En aangezien we te moe zijn om zelf na te denken over een alternatief, en allang niet meer kunnen koken zonder hulp van de stap-voor-stapvideo, breekt dan echt de paniek uit. Om maar niet te spreken over de logistieke uitdaging van wat, wanneer, met wie moet worden gegeten. Drie of vier (groot-) ouderstellen is tegenwoordig doodnormaal.
Ik zeg: doe niet mee aan dit opgelegde gekkenhuis. Zet in plaats daarvan je apparaten uit, spreek een voicemail in dat je gezellig Kerst aan het vieren bent en zet een out-of-office reply op al je mailadressen met dezelfde boodschap. Begraaf je in bed, met dat boek waar je nooit aan toe komt en kook die grote pan erwtensoep. Sta op wanneer je wilt, mijd de theaters, bioscopen en concertzalen waar iedereen verplicht kerstfilms en voorstellingen zit te kijken -als de pest. Maak in plaats daarvan een thermosfles met warme chocolademelk om je gezelschap te houden tijdens een wandeling in de natuur waar je anders nooit tijd voor hebt. Want we moeten al zoveel, zijn constant overwerkt en overvoerd. Moeten we nou ook nog verplicht gezellig zijn en door een additionele stresshel gaan om dat te bewerkstelligen? Voor je het weet krijgt het eenzelfde negatieve bijsmaak als die andere twee onvertaalbare woorden van mijn Ierse prof. Laten we het vooral gezellig houden.
AAG
