Jasmijn Schrofer (1992) is een talentvolle documentairemaker. In 2015 rondde zij de Filmacademie af. Haar afstudeerfilm Tarikat is inmiddels zevenmaal bekroond op verschillende internationale filmfestivals. Haar laatste documentaire AFTER gaat over feesten ná het feest, de afterparty’s. In AFTER worden jongeren gefilmd in hun zoektocht naar zingeving en intimiteit. Waarom is de afterparty zo belangrijk voor zoveel jongeren? Philip Rozema ging voor POM Magazine hierover met Jasmijn in gesprek.
door Philip Rozema
Jasmijn, hoe kun je jouw documentaires het best omschrijven?
Ik zie mezelf als een filmmaker die vrij spirituele films maakt. Het gaat mij erom een bepaalde ervaring over te brengen bij de kijker. Ik vind dat belangrijker dan het vertellen van een verhaal. Ik heb wel eens gehoord dat mensen mijn films een beetje op propaganda vinden lijken. Omdat ik de kijker meeneem in een enigszins verheerlijkte sfeer. En iemand die drugs maar stom vindt, heeft misschien moeite met de vorm en sfeer van de film. Maar mijn films zijn juist niet als propaganda bedoeld. Ik vertaal een bepaalde sfeer die ik waarneem. Het is aan de kijker om te oordelen. Film heeft voor mij een hypnotiserende werking. De bewegingen in mijn films zie ik als een danselement. En muziek is voor mij een auditief verrijkend onderdeel.
Een hypnotiserende werking is niet waar ik het eerst aan denk bij documentaires. Ben je een outsider op documentairegebied?
Ik denk niet dat ik een outsider ben. Ik zie mezelf ook niet als heel erg anders. Op documentairegebied wordt heel veel geëxperimenteerd. Ik zie experimentele documentaires vaak terug op filmfestivals en soms op TV. Eén van de eerste lessen op de filmacademie was van een docent die riep: Er is geen grotere leugenaar dan de documentairemaker. Dat is voor mij echt een verrijkende uitspraak geweest. In de opleiding kreeg ik door, hoe zeer je als documentairemaker mensen manipuleert. Je kunt door montage mensen sympathiek of juist onsympathiek laten overkomen. Ik denk dat mensen dat wel zouden moeten weten.
Hoe ga jij om met die macht?
Mijn laatste film, AFTER, gaat over feesten waarbij jongeren soms dagenlang bij iemand thuis zijn, op zoek naar zingeving en intimiteit. Met mezelf en met de personages heb ik de afspraak gemaakt dat ik het niet sensationeel zou maken. Zo heb ik geen jongeren in beeld gebracht die drugs gebruikten, ook al wordt dat op afters wel gedaan. Ik denk dat zulke beelden de kijker afschrikken en wegdrijven van wat ik daar ervaar.
Hoe kwam je bij dit onderwerp?
Ik wilde beter begrijpen waarom er bij twintigers zo’n behoefte is aan uitgaan. Is het om jezelf beter te leren kennen of is het escapisme? En als het escapisme is, waar vluchten ze dan voor? Vluchten ze voor een volwassen leven of hoort het gewoon bij het leuke studentenleven? Ik hoorde over afters en wist eerst niet zo goed wat die waren. Ik dacht eerst dat het een gimmick of grap was. Iedereen roept: ’Waar is de after?’ Maar dat bleek echt een ding te zijn waar elk weekend wel honderd jongeren in Amsterdam aan meedoen. Op een after blijven ze soms wel vier dagen wakker.
Wat voor antwoorden heb je gekregen?
Wat me zo fascineert is dat de prestatiemaatschappij een behoefte aan de roes heeft gecreëerd. Jongvolwassenen beseffen dat ze uiteindelijk wel moeten meedraaien in de tredmolen van gezin, werk en hypotheek. Een after waar jongeren nachtenlang wakker blijven en bij iemand feestvieren, is denk ik een manier om je daartegen af te zetten. Ook al zijn ze zich er niet compleet van bewust dat ze zich afzetten. Niet op zo’n zichtbare of constructieve manier zoals destijds bij de hippies, de provo’s of de punkers. Maar het is wel degelijk een tegenbeweging.
Op wat voor manier voorziet een after in die behoefte aan de roes?
In deze tijd met onwijs veel online contact wordt er heel veel intimiteit en verbintenis gevonden op afters. Ook omdat het uitgaansleven zo gecommercialiseerd is. Het uitgaansleven is niet echt een plek van de jongeren zelf. 
Die plek wordt hun voorgeschoteld. Ze betalen ervoor en mogen het gebruiken en vervolgens moeten ze weer weg. Maar de behoefte aan een eigen plek en een eigen sfeer blijft. Ik denk dat de after het heft-in-eigen-handen-nemen is. Het is een plek waar alles mag, waar je echt vrij kunt zijn en je je kunt uiten. Het is het delen van je vrijheid. Een after is een heel geslaagd feestje dat je niet hebt gepland.
Ben je wel eens mensen tegengekomen die al een gezin of hypotheek hebben?
Ja, dat is heel interessant. Ik ben een stelletje dat kinderen heeft tegengekomen. Zij hadden hun ouders verteld dat ze voor een romantisch weekend naar Parijs zouden gaan. Die ouders pasten op hun kinderen terwijl zij aan het raven waren in Amsterdam.
Waarom zouden ze dat doen?
Als je ouders vinden dat drugs een no-go is, dan lieg je er misschien over. Ik denk dat een film als die van mij kan bijdragen aan het besef dat die generatiekloof er minder hoeft te zijn. Dat drugsgebruik en lang doorfeesten in de maatschappij minder een taboe wordt. Al is dat niet het eerste doel dat ik met deze documentaire wil bereiken.
De twintigers die in je film te zien zijn komen op een intieme manier in beeld, waarbij ze persoonlijke gesprekken voeren. Hoe heb je deze mensen ontmoet?
Ze hebben kennis met mij gemaakt als een meisje dat hier een documentaire over wilde maken. Toen hebben ze me uitgenodigd om naar een after te gaan en gaven toestemming om te filmen. Ik ben in een aantal ogenschijnlijke grimmige afters terechtgekomen die toch een lieve en onschuldige sfeer hadden. Drugs was geen taboe. Zij durfden daar open over te praten, ook voor de camera. Dat maakte dat ik ze van zo dichtbij kon filmen.
In AFTER zie je soms alleen bepaalde lichaamsdelen, zoals een bewegende hand. En ook je andere documentaires hebben veel met dans van doen. Hoe komt dat zo?
Ik vind dans een hele mooie taal om voor film te gebruiken omdat het suggestief is. Je legt de woorden niet in de mond bij de kijker. En toch kun je iets uitdrukken. Bepaalde bewegingen en gevoelens kun je met een camera heel goed versterken. Dans liegt niet. Mensen kunnen liegen met woorden of blikken, maar bewegingen liegen niet. Met montage kun je mooie ritmes en een verbinding creëren tussen mensen. Als mensen elkaar mimen dan is dat een teken van verbintenis. Maar in een montage kan je dat ook bewerkstelligen. Daarom let ik in de montage erg op bewegingen.
De documentaire AFTER is op zondag 9 december om 23:35 te zien bij 3LAB op NPO3.
